Apel Polskiej Izby Paliw Płynnych
o równe traktowanie podmiotów gospodarczych
Niniejszy apel kierujemy w związku z zapowiedziami wprowadzenia ograniczeń sprzedaży alkoholu tylko na stacjach paliw.

Przedstawiamy stanowisko Polskiej Izby Paliw Płynnych reprezentującej firmy z branży paliwowej odnoszące się do sygnalizowanych planów wprowadzenia zakazu obrotu alkoholem tylko do wybranej grupy przedsiębiorców tj. stacji paliw.

Nie dezawuując kwestii uwarunkowań społecznych, jakie mogą pojawiać się w związku z nieodpowiednim spożywaniem alkoholu, podkreślamy, że ograniczenie prowadzenia działalności gospodarczej tylko dla jednej, wybranej kategorii przedsiębiorców - stacji paliw, w żaden sposób nie ograniczy dostępu do wyborów alkoholowych i nie wpłynie na ich ogólną sprzedaż i dostępność.
Wprowadzenie całkowitego zakazu, ale nawet ograniczenie tego zakazu do godzin nocnych i zaadresowanie tego zakazu wyłącznie do wybranej grupy przedsiębiorców – stacji paliw będzie stanowiło rażące naruszenie zasady równości przedsiębiorców wobec prawa. Będzie stanowiło naruszenie zasad zdrowej i uczciwej konkurencji pomiędzy placówkami dokonującymi obrotu alkoholem i napojami alkoholowymi i bezdyskusyjnie będzie formą dyskryminacji wybranej grupy przedsiębiorców prowadzących stacje paliw.
Biorąc pod uwagę powyższe uwagi poniżej przedstawiamy zestawienie wybranych - najważniejszych zasad obowiązującego w naszym kraju porządku prawnego, przede wszystkim tych wynikających z konstytucji RP i Prawa Przedsiębiorców.

Dlaczego przepisy dyskryminujące tylko niektórych przedsiębiorców (stacje paliw) są niezgodne z porządkiem prawnym obowiązującym w RP.

Normy nadrzędne, mają kluczowe znaczenie w procesie stosowania (interpretacji prawa) oraz stanowienia prawa. Mają podstawowe znaczenie dla charakterystyki ustroju państwowego - są podstawową wskazówką dla określenia systemu wartości determinującego całokształt postanowień konstytucji. Szczególne znaczenie zasad określonych w Konstytucji jako dyrektyw przy stosowaniu i stanowieniu prawa. Zasady są źródłem realnych gwarancji dla przedsiębiorców.

Prawa podstawowe oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot - Prawo Europejskie art. 5 TFUE (Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

Konstytucja RP
Konstytucja stanowi podstawę kompetencyjną systemu prawa, jest fundamentem porządku prawnego oraz wyznacza jego podstawy aksjologiczne i treściowe. Formułuje system wartości, na którym opiera się porządek prawny w państwie, a wyrażone w niej prawnie wiążące zasady prawa wyznaczają kierunek tworzenia i stosowania prawa.

Wśród norm materialnych konstytucji wyróżnia się zasady konstytucyjne, które są sformułowane w sposób ogólny. Określają one bowiem podstawowe rozstrzygnięcia ustrojowe i tym samym wyrażają tożsamość ustrojową państwa.

Art. 2. [Zasada demokratycznego państwa prawnego]
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Z zasady demokratycznego państwa prawa wynikają zasady prawotwórcze, co odnosi się również do ochrony stanowionego prawa i zakazu wstecznego działania prawa. Sprawowanie władzy publicznej z uwzględnieniem gwarancji praw i wolności jednostek oraz realizacji celów sprawiedliwości społecznej.

Państwo zobowiązane jest działać tak, by osiągać cele sprawiedliwości społecznie. Interwencja regulacyjna Państwa winna mieć miejsce tylko, gdy procesy gospodarcze przebiegają w sposób niezgodny z tą zasadą tj. nierówności społeczne i gospodarcze, brak spójności, stabilnego wzrostu, etc. Tymczasem wprowadzenie ograniczeń tylko dla wybranej podmiotowo grupy podmiotów (stacje paliw), będzie stanowiło zaprzeczenie tej zasady.

Art. 20. [Zasada społecznej gospodarki rynkowej]
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Zasada ta otwiera grupę przepisów łącznie określających podstawy ustroju gospodarczego RP, więc stanowiących elementy tzw. konstytucji gospodarczej. Norma art. 20 Konstytucji nie może być traktowana jako jedynie pewne założenie, lecz determinuje zadania (obowiązki) państwa w stosunku do uczestników obrotu gospodarczego.

Art. 32. [Zasada równości; zakaz dyskryminacji]
1.Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Art. 31. [Zasada wolności; ograniczenia konstytucyjnych wolności i praw]
1.Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Zasada ta wyznacza granice dopuszczalnego ograniczenia wolności i praw podmiotowych istotnych dla działalności gospodarczej. Istotnie ogranicza nieuzasadnioną ingerencję państwa w gospodarkę. Nakazuje ważenie interesów: prywatnego i publicznego.

Naruszenie tej zasady prowadzi również do naruszenia zasady równości (niekiedy przyjmującej też postać naruszenia zakazu dyskryminacji, czyli naruszenia art. 32 ust. 2). Zasada ta wprowadza zakaz różnicowania jednostek opartego na cesze osobistej podmiotów (a tak jest sformułowana regulacja ograniczając działalność tylko wybranej grupy podmiotów – stacji paliw).

Art. 76. [Ochrona konsumentów]
Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.

W naszym odczuciu ograniczenia podmiotowe niektórych przedsiębiorców (ograniczenia mają dotyczyć tylko stacji paliw), znacząco poprawią sytuację rynkową pozostałych podmiotów (nie objętych ograniczeniami). W efekcie może doprowadzić to do zaburzenia konkurencyjności, zdrowej i uczciwej konkurencji handlowej, a w efekcie może odbić się na konsumentach, którzy w obliczu „wyeliminowania” części punktów handlowych mogą zetknąć się z nieuczciwymi praktykami rynkowymi i zauważalnym wzrostem cen detalicznych.

Ustawa z dnia 6 marca 2016 Prawo Przedsiębiorców

Preambuła:
Kierując się konstytucyjną zasadą wolności działalności gospodarczej, a także innymi zasadami konstytucyjnymi mającymi znaczenie dla przedsiębiorców i wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, w tym zasadami praworządności, pewności prawa, niedyskryminacji oraz zrównoważonego rozwoju, uznając, że ochrona i wspieranie wolności działalności gospodarczej przyczyniają się do rozwoju gospodarki oraz do wzrostu dobrobytu społecznego, dążąc do zagwarantowania praw przedsiębiorców oraz uwzględniając potrzebę zapewnienia ciągłego rozwoju działalności gospodarczej w warunkach wolnej konkurencji….

Art. 2. [Wolność działalności gospodarczej i równość przedsiębiorców]
Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Prawo przedsiębiorców potwierdza, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego i na równych prawach. Tym samym w naszej ocenie różnicowanie sytuacji prawnej i warunków prowadzenia działalności gospodarczej tylko dla wybranych grup przedsiębiorców (stacji paliw) jest niedopuszczalne. W sferze podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy powinni być traktowani równo, a więc według jednakowej miary, bez żadnych zróżnicowań, zarówno faworyzujących, jak też dyskryminujących.

Art. 9. [Podstawowe zasady wykonywania działalności gospodarczej]
Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów, a także poszanowania oraz ochrony praw i wolności człowieka.

Zasada ta stanowi wytyczną dotyczącą tego, jak przedsiębiorcy powinni zachowywać się w obrocie gospodarczym, w ramach toczącej się pomiędzy nimi rywalizacji o konsumentów i kontrahentów. Gra rynkowa musi opierać się na uczciwości kupieckiej. Kwestia poszanowania zasad uczciwej konkurencji i dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów, a także praw i wolności człowieka to z jednej strony skierowany do przedsiębiorców – dla zapewnienie równej pozycji i zdrowej konkurencji, z drugiej zaś uprawnie przedsiębiorców zmierzające do zapewnienia im równych, nie dyskryminujących i uczciwych warunków prowadzenia działalności.

Art. 12. [Zasady pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania]
Organ prowadzi postępowanie w sposób budzący zaufanie przedsiębiorców do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania.

Zasada proporcjonalności oznacza, że należy traktować wszystkie podmioty prawa tak samo w zakresie, w jakim charakteryzują się one daną cechą istotną w równym stopniu.
Należy uwzględniać zasadę niedyskryminacji oraz fakt spełniania przez poszczególnych przedsiębiorców ustawowych warunków wymaganych do uzyskania uprawnień, a także według takiej samej miary decydować o ich ograniczeniu. W sprawach przedsiębiorców nie należy używać środków nadmiernie uciążliwych, które nie są konieczne, nieproporcjonalnych i różnicujących ich sytuację.

Art. 14. [Zasada pewności prawa]
Organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.

Jednym z podstawowych kryteriów oceny jakości działania Państwa i jego relacji z obywatelami jest pewność prawa i przewidywalność rozstrzygnięć organów państwa. Każdy przedsiębiorca ma bowiem prawo układać swoje interesy w zaufaniu do utrwalonej praktyki, bez ryzyka niekorzystnych skutków prawnych. Tym bardziej, że w zaufaniu do tego prawa (np. licząc na uzyskanie określonego zezwolenia) przedsiębiorcy ponoszą wysiłek i koszty przygotowania się do określonej działalności czy inwestycji.

W bardzo dużym stopniu ogólności przedstawiliśmy powyżej podstawowe zasady naszego systemu prawnego, które w naszej ocenie mogą zostać naruszone wprowadzeniem proponowanych regulacji. Oprócz tego w wątpliwość można podać sygnalizowaną już wcześniej zgodność proponowanych regulacji z przepisami Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Można zastanowić się również czemu ma służyć projekt ustawy, która w istotnym stopniu ogranicza równość podmiotów w zakresie obrotu alkoholem, skoro Ustawa o wychowaniu w trzeźwości pozwala na dużo szersze, a jednocześnie dużo bardziej sprawiedliwe i równe wprowadzenie ograniczeń, których celem będzie ograniczenie spożycia alkoholu i inne prospołeczne i prozdrowotne skutki.

W załączeniu prezentujemy wykaz zezwoleń alkoholowych otrzymany z Ministerstwa Rozwoju i Technologii. W załączonym wykazie widnieje ponad 195 tys. zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Wg pozyskanych danych szacujemy, że stacje paliw posiadają około 5,5 tys. zezwoleń, co stanowi ok. 2,8% wszystkich zezwoleń na sprzedaż alkoholu.

*****
Polska Izba Paliw Płynnych jest organizacją samorządu gospodarczego zrzeszającą prywatnych, niezależnych przedsiębiorców branży paliwowej w Polsce. W naszych szeregach skupiamy przede wszystkim mikro, małe i średnie rodzinne polskie firmy operujące w segmencie stacji paliw.

Biuro Izby