O planach na najbliższe lata, trudnej sytuacji rynku paliw, energetyce jądrowej oraz Strategii Wodorowej rozmawiamy z Miłoszem Motyką, wiceministrem i podsekretarzem stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Objął Pan stanowisko wiceministra klimatu i środowiska w trudnym momencie. Spółki węglowe są w kiepskiej kondycji, bilans energetyczny kraju się pogarsza, do tego społeczeństwo ma duże oczekiwania w obszarach lasów, wód, jakości powietrza. Jakie są zatem główne cele Ministerstwa Klimatu i Środowiska na najbliższe lata?

Bardzo ważnym zadaniem na najbliższe lata jest przyspieszenie transformacji energetycznej i kontynuacja dalszego dynamicznego rozwoju OZE w Polsce. To warunek konieczny do znaczącego obniżenia rachunków za energię. Bez taniej energii nie ma bezpieczeństwa i rozwoju. Uwolnimy potencjał energetyki obywatelskiej i przyspieszymy rozwój fotowoltaiki, energetyki wiatrowej, biogazowni, biometanowni, wspólnot i spółdzielni energetycznych, a także klastrów energii. Będziemy inwestować w energetykę jądrową, która w połączeniu z OZE zapewni nam stabilny miks energetyczny. Równolegle musimy inwestować w modernizację już istniejących i wspierać budowę sieci elektroenergetycznych, a także w magazynowanie energii. Bez tych kluczowych inwestycji nie będzie możliwa realizacja naszych ambicji w zakresie rozwoju OZE. W tym momencie wyzwaniem jest także dostępność mocy przyłączeniowych, co ogranicza wykorzystanie w pełni potencjału tkwiącego w energetyce nisko i zeroemisyjnej. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wprowadziło już takie narzędzia jak cable-pooling czy linię bezpośrednią, co pozwoli wykorzystać dotychczas istniejącą infrastrukturę. Konsultujemy i analizujemy kolejne rozwiązania w tym zakresie.

A jakie plany ma Ministerstwo w związku z coraz trudniejszą sytuacją branży paliwowej?

Wszyscy mamy świadomość, że niektóre skutki napaści Rosji na Ukrainę, których doświadczają firmy z branży paliwowej są trwałe, wymagają prowadzenia kosztownych działań dostosowawczych. Prowadzimy
dialog z firmami. One są naszym głównym partnerem w monitorowaniu procesu przygotowania Polski na wprowadzenie europejskich pakietów sankcji, embarga na surowce. W ramach Międzyresortowego Zespołu ds.bezpieczeństwa energetycznego Ministerstwo Klimatu i Środowiska powołało Grupę roboczą ds. sankcji naftowo- paliwowych, która zajmowała się uprzednio koordynowaniem przygotowania w zakresie wprowadzenia sankcji na ropę naftową – wprowadzonych w grudniu 2022 r. i paliwa – wprowadzonych w lutym 2023 r., a obecnie skupia się na dialogu z branżą LPG. Na bieżąco monitorowana jest przede wszystkim zmiana w kierunkach dostaw, oceniane są możliwości dokonania pełnego zastąpienia do grudnia 2024 r. importu LPG z Federacji Rosyjskiej oraz identyfikowane są potencjalne trudności i wypracowywane sposoby ich mitygacji. Niektóre podmioty zrezygnowały całkowicie z przywozu LPG z Federacji, inne wciąż są w trakcie rekonfiguracji swoich łańcuchów dostaw oraz infrastruktury. Celem działań jest łagodne wdrożenie postanowień XII pakietu sankcji, a także uniknięcie niepotrzebnej presji rynkowej.

Komisja Europejska opublikowała w połowie 2020 roku unijną Strategię Wodorową. Wodór został
w niej określony jako priorytetowy nośnik energii dla transformacji energetycznej całej Unii. Jak Polska przygotowuje się do zakładanej wodorowej rewolucji?

Potrzebujemy ram regulacyjnych dla funkcjonowania rynku wodoru w Polsce oraz instrumentów wsparcia produkcji wodoru niskoemisyjnego w Polsce np. poprzez zastosowanie wodorowego kontraktu różnicowego. Polska chce dążyć do pozostania jednym z liderów europejskiego ekosystemu gospodarki wodorowej budowanej w oparciu o zeroemisyjne technologie i produkcję wodoru odnawialnego.
Kluczowym zadaniem jest rozwój dolin wodorowych, czyli ekosystemów, które pozwolą zbudować
łańcuch wartości związanych z gospodarką wodorową takich jak produkcja, transport, magazynowanie
i końcowe zastosowanie wodoru w przemyśle oraz energetyce. Obecnie w Polsce działa już osiem takich
inicjatyw, posiadających docelowo odrębne i uzupełniające się specjalizacje. To właśnie w dolinach wodorowych będą prowadzone projekty B+R+I oraz projekty inwestycyjne, które przyczynią się do współpracy pomiędzy lokalnymi, krajowymi i zagranicznymi interesariuszami. Rolę dolin wodorowych docenia już sam rynek, który często pierwszy wychodzi z inicjatywą stworzenia kolejnego ekosystemu o charakterze lokalnym bądź ogólnokrajowym.

W całej Unii Europejskiej, a także w Polsce w tym roku zacznie obowiązywać rozporządzenie AFIR. Dotyczy tankowania wodorem, a także infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych. Jedna z wytycznych mówi m.in. o rozbudowie infrastruktury wzdłuż sieci dróg TEN-T co 60 kilometrów w każdym kierunku do 2025 r. Czy i w jaki sposób Polska wywiąże się z tego zobowiązania?

Planujemy rozpocząć prace nad Krajowymi ramami polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, czyli planem rozwoju stacji ładowania i stacji tankowania wodoru. Konieczna będzie również kompleksowa zmiana przepisów ustawy o Elektromobilności i paliwach alternatywnych, zarówno z uwagi na przepisy prawa Unii Europejskiej, jak i na potrzebę dostosowania przepisów do zmian na rynku elektromobilności. Jednocześnie będziemy wspierać rozwój infrastruktury paliw alternatywnych, w tym stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Środki NFOŚiGW na wsparcie rozwoju tego segmentu pojazdów w najbliższych
latach to około 3 mld zł.

Wywiad ukazał się w wydaniu 1/2024 magazynu "Paliwa Płynne"