UOKiK opublikował pierwsze dane dotyczące jakości paliw w roku 2011. Na 145 stacje skontrolowane od 13 stycznia do 28 lutego br. zastrzeżenia budziły próbki jedynie z trzech. Z nieoficjalnych informacji, które jednak przebiły się w niektórych mediach, wynika, że w kolejnych badaniach - do 23 marca br. stwierdzono tylko 1,67 proc. uchybień. W 2010 r. było to 3,46 proc. (3 proc. w 2009 r. i 4,2 proc. w 2008 r.). Norm nie spełniało wtedy 1,9 proc. benzyn, 2,4 proc. ON i 4 proc. LPG. W tym roku nie podniesiono zastrzeżeń do żadnej z 64 skontrolowanych stacji LPG.

Z danych opublikowanych przez Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w badaniach od 13 stycznia do 28 lutego br. zastrzeżenia budziły próbki jedynie z trzech stacji. W dwóch wypadkach stwierdzono niewłaściwą jakość benzyn (zawartość tlenu i metanolu), a w jednym benzyn i ON (niższa temperatura zapłonu, podwyższona zawartość siarki). Normy spełniały wszystkie skontrolowane w tym okresie stacje LPG.

• Lista stacji skontrolowanych w okresie od 13 stycznia do 28 lutego 2011 roku
• Lista stacji skontrolowanych w okresie od 15 stycznia do 31 grudnia 2010 roku

• Lista stacji LPG skontrolowanych w okresie od 13 stycznia do 28 lutego 2011 roku
• Lista stacji LPG skontrolowanych w okresie od 15 stycznia do 31 grudnia 2010 roku

Z informacji uzyskanych nieoficjalnie w UOKiK wynika jednak, że w badaniach losowych przeprowadzonych od początku 2011 r. do 23 marca br. stwierdzono jedynie 1,67 proc. uchybień w badanych próbkach. Jednak spośród stacji, na których w latach poprzednich kwestionowano jakość oferowanych paliw, nadal zastrzeżenia budzi 8 proc. Nie przetworzono jeszcze wszystkich danych ze stacji LPG, jednak jak do tej pory żadnej ze stacji sprzedających autogaz nie można postawić zarzutów o sprzedawanie paliwa niewłaściwej jakości.

W 2010 r. spośród 1103 skontrolowanych stacji na 21 stwierdzono niewłaściwą jakość benzyn (3,44 proc. pobranych próbek, wobec 5,58 proc. w 2009 r. i 4,18 proc. w 2008 r.), a na 28 stacjach ON (3,49 proc. próbek wobec 3,75 proc. w 2009 r. i 4,23 proc. w 2008 r.).  Norm jakościowych nie spełniało też 18 z 449 stacji LPG (3,72 proc. wobec 0,78 proc. w 2009 r. i 5,81 proc. w 2008 r.). Największe odstępstwa od norm jakościowych stwierdzono w woj.: łódzkim – 13,79 proc. skontrolowanych stacji, opolskim – 10,53 proc., podlaskim – 11,76 proc., wielkopolskim – 7,69 proc. i małopolskim – 6,25 proc.

Inspekcja Handlowa sprawdzała też jakość oferowanych na rynku biopaliw ciekłych. Kontrola przeprowadzona na terenie całego kraju wykazała nieprawidłowości w przypadku 6 próbek (12,5 proc. skontrolowanych - w 3 stwierdzono zbyt dużą zawartość wody, w 1 zbyt niską temperaturę zapłonu, w 3 niewłaściwą temperaturę zablokowania zimnego filtra). Łącznie kontrolą objęto 47 stacji i jedną hurtownię.

Zwiększony w ostatnich miesiącach import ON zza zachodniej granicy Polski, gdzie normy dotyczące biokomponentów są dużo bardziej liberalne, nie wpłynął na ponadnormatywną zawartość FAME w ON. W 2010 r. stwierdzono to jedynie w 2 przypadkach (w 2009 r. w 4, w 2008 r. w 3, w 2007 r. w 1).

Inspekcja Handlowa przeprowadziła również kontrole stacji, na które napłynęły skargi konsumentów, wytypowane przez organy ścigania oraz te, na których w poprzednich latach stwierdzono nieprawidłowości. Z pobranych 618 próbek ON i benzyny na 536 stacjach 31 zostało zakwestionowanych: 21 oleju napędowego (5,03 proc.) i 10 próbek benzyn (4,17 proc.).

Wśród stacji, na których w latach poprzednich kwestionowano jakość paliw, zastrzeżenia w 2010 r. wzbudziło 4,43 proc. (w 2009 r. 13,2 proc.). Najwięcej odstępstw od wymagań jakościowych zanotowano w woj.: kujawsko-pomorskim (12 proc.), zachodniopomorskim (10,61 proc.), mazowieckim (8,82 proc.). Nieprawidłowości nie stwierdzono w woj. lubelskiem, opolskim, podkarpackim, podlaskiem i warmińsko-mazurskiem.

Z hurtowni pobrano 34 próbki. Zastrzeżenia inspektorów IH wzbudziła tylko jedna próbka oleju napędowego (4,44 proc. w 2009 r.), parametry jakościowe benzyny nie były przekroczone (w 2009 r. również bez zastrzeżeń.).

IH przebadała również siedem próbek lekkiego oleju opałowego pobranych od siedmiu przedsiębiorców w zakresie zawartości siarki – wszystkie spełniały wymagania jakościowe. Kontrolą objęto sześć województw.

W przypadku oleju napędowego najczęściej kwestionowano zbyt niską temperaturę zapłonu oraz niedotrzymanie limitu zawartości siarki – wahał się on od 13,7 mg/kg do 535 mg/kg przy normie 10 mg/kg. Norma dla temperatury zapłonu wynosi 55ºC – tymczasem na niektórych stacjach wynosiła mniej niż 40ºC. Zbyt niska temperatura zapłonu stwarza niebezpieczeństwo wybuchu oparów oleju podczas nalewania paliwa z dystrybutora do baku. Duża ilość siarki natomiast przyczynia się do korozji silnika i zużycia jego niektórych elementów.

W przypadku benzyny najczęściej kwestionowano nieprawidłową prężność par – prowadzi do kłopotów z uruchomieniem silnika, a nawet jego unieruchomienia w efekcie tworzenia się korków parowych. Zastrzeżenia wzbudziło także niedotrzymanie wymagań MON – motorowej liczby oktanowej, co może powodować nierównomierne spalanie paliwa.

W przypadku LPG najczęstsze naruszenia dotyczyły parametru badanie działania korodującego gazu LPG na miedź. Korozja powoduje m.in. uszkodzenie elementów silnika i szybsze zużywanie jego elementów.

W wyniku przeprowadzonych kontroli w 2010 roku IH skierowała do prokuratur 57 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Dotychczas wszczęto postępowania w 38 przypadkach: do sądów skierowano dwa akty oskarżenia, 23 sprawy umorzono m.in. z powodu braku znamion przestępstwa, nie wykrycia sprawcy i znikomej szkodliwości czynu, 7 jest w toku. Obowiązujące przepisy przewidują surowe sankcje za obrót paliwem złej jakości – grzywnę w wysokości do 1 mln złotych lub karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

IH wydała ponadto 15 decyzji o wycofaniu z obrotu paliw ciekłych niespełniających norm oraz przekazała do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki informacje dotyczące 70 stacji paliw i hurtowni, gdzie stwierdzono naruszenie warunków udzielonych koncesji na obrót paliwami ciekłymi oraz przepisów ustawy prawo energetyczne – w tym dotyczące 37 stacji z kontroli prowadzonej w roku 2009. Prezes URE ma kompetencje do zakazania sprzedaży paliwa tym przedsiębiorcom, którzy naruszają warunki koncesji.

***

Od 2007 r. inspektorzy Inspekcji Handlowej kontrolują niemal wszystkie rodzaje paliw dostępne na rynku: olej napędowy, benzynę, LPG, biopaliwa oraz lekki olej opałowy. Wyniki kontroli pokazują, że nastąpił zdecydowany spadek zawartości siarki w próbkach paliw ciekłych. Obowiązująca od 2007 r. Ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz.U. z 2006 r. Nr 169, poz. 1200) pozwoliła na kontrolę na każdym etapie dystrybucji – od wytwórcy poprzez magazyny, hurtownie, transport aż po stacje paliwowe.