Minął rok od powołania Krajowej Administracji Skarbowej. Jak obecnie wygląda walka z przestępczością gospodarczą?

Reforma służby podatkowej i celnej połączyła administrację podatkową, kontrolę skarbową i Służbę Celną w jeden silny podmiot, skupiając różne kompetencje w jednej instytucji. Krajowa Administracja Skarbowa to przede wszystkim wyspecjalizowany organ do walki z przestępczością ekonomiczną. Zwracam uwagę, że przestępczość ekonomiczna nie tylko w Polsce, a w całym świecie stanowi jeden z podstawowych problemów. Większość zorganizowanych grup przestępczych przenosi swoją działalność właśnie w sferę ekonomiczną, ponieważ jest ona bardziej opłacalna z finansowego punktu widzenia. W związku z tym coraz więcej jest na świecie problemów z tym obszarem. Przestępczość ta jest wieloaspektowa, dlatego Krajowa Administracja Skarbowa również stara się działać wieloaspektowo. Oprócz zwalczania metodami operacyjnymi, metodami kontroli ex post istnieje również metodologia zwalczania przestępczości w postaci prewencji. Właśnie SENT jest odpowiedzią na taką przestępczość ekonomiczną związaną z dystrybucją towarów wrażliwych, jak np. paliwa. SENT przez rok przyniósł naprawdę dużo, ale przede wszystkim ustabilizował te branże, które są nie tylko ważne z punktu widzenia budżetu państwa, ale również ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego państwa. Spowodował, że w tym branżach wreszcie można normalnie konkurować biznesowo. System SENT się rozwija, staramy się wyprzedzać przestępców. Część nielegalnych towarów zaczęło być przewożone koleją, ale my szybko zareagowaliśmy. 22 marca 2018 r. Sejm RP uchwalił nowelizację ustawy o SENT, która obejmuje przewozy kolejowe oraz leki, które są objęte zakazem wywozu ze względu na bezpieczeństwo naszego społeczeństwa. Mamy też w planach, aby towary wrażliwe objąć geolokalizacją i ta ustawa jest już w trakcie prac Sejmu RP. Staramy się wyprzedzać zorganizowane grupy przestępcze i te niepożądane zjawiska, z którymi możemy mieć do czynienia w naszym kraju.

Czy udało się zmniejszyć poziom „szarej strefy” w naszym kraju? Jak przedstawia się sytuacja w branży paliwowej? A jak w pozostałych obszarach?

Za IV kwartał 2017 r. mamy rekordowo niska szarą strefę w branży tytoniowej. 12,7% jest to poziom krajów europejskich, które nie mają granic z państwami trzecimi, gdzie cena wyrobów tytoniowych jest znacząco niższa niż w krajach Unii Europejskiej. Jeszcze w 2015 r. szara strefa wynosiła 19%. Jest to naprawdę ogromny postęp. Zwracam uwagę, że nie są to nasze badania. Są to badania niezależnego instytutu, który działa na rzecz koncernów tytoniowych, a więc na pewno nie zależy im na zaniżaniu wyników. Jest to o tyle istotne, że zmieniło się modus operandi w zakresie nielegalnych wyrobów tytoniowych. Kiedyś nasz rynek był przede wszystkim zasypywany towarem z przemytu z Federacji Rosyjskiej, Białorusi, Ukrainy. Teraz ta sytuacja się zmieniła. Większość papierosów produkowana jest w nielegalnych fabrykach w naszym kraju. Jest to dużo trudniejsze do zwalczania niż przemyt, a mimo wszystko udało nam się osiągnąć taki wynik w szarej strefie. Zwracam uwagę, że tylko w 2017 r. KAS zlikwidowała 56 nielegalnych fabryk i krajalni tytoniu. Widać, że skuteczność w działaniach operacyjnych jest wysoka i udaje nam się utrzymywać bardzo niską szarą strefę w tym zakresie. Nielegalne papierosy i tytoń zatrzymane przez KAS stanowią 65% ujawnień zrealizowanych przez wszystkie służby w kraju. Natomiast Polska przoduje w Unii Europejskiej w zakresie zwalczania tej szarej strefy, co potwierdziła Komisja Europejska.

Następny obszar ważny nie tylko ze względu na podatki, ale również na zdrowie Polaków to nielegalne wyroby alkoholowe. Tu też mamy stosunkowo niską szarą strefę- zaledwie 9%.

Jest to niezwykle ważne, że walczymy z takimi patologiami, bo jak podkreślam, jest to nie tylko kwestia budżetu, to jest również kwestia życia i zdrowia Polaków. Nielegalne wyroby tytoniowe i alkoholowe wyprodukowane bez żadnego nadzoru nie spełniają norm przewidzianych dla takich wyrobów i stanowią realne zagrożenie dla zdrowia.

Kolejnym istotnym tematem jest nielegalny hazard. Przypomnę , że znowelizowana ustawa o grach hazardowych zbiegła się w czasie w ustawą o Krajowej Administracji Skarbowej. Właściwie po miesiącu od utworzenia KAS pojawiły się znowelizowane przepisy dotyczące gier hazardowych. KAS także i na tym polu odniosła bardzo duży sukces. Nie będę tutaj epatował wszystkimi liczbami powiem tylko, że organy KAS zatrzymały już około 30 tys. nielegalnych automatów , wystarczy zresztą zobaczyć, jak zmienił się krajobraz, jak wyglądają nasze ulice. Nielegalny hazard zszedł do zupełnego podziemia. Nie widać dzisiaj reklam hazardu, nie widać różnego rodzaju lokali, które go oferują. Podkreślam, że te wszystkie lokale z automatami do gier, które było widać w 2015, 2014, 2013 i we wcześniejszych latach, to był praktycznie zawsze nielegalny hazard. Oczywiście jest to bardzo trudna walka, ale udało nam się zepchnąć hazard do podziemia i prowadzimy ją dalej, żeby nielegalny hazard zupełnie został wyparty ze sfery publicznej.

Efekt działań KAS bardzo dobrze widoczny jest również w branży paliwowej. Z danych posiadanych przez Ministerstwo Finansów wynika, że wprowadzenie systemowych rozwiązań w zakresie przewozu towarów, w tym działania prewencyjne Służby Celno-Skarbowej mające na celu m.in. wyeliminowanie nieewidencjonowanego obrotu towarami i wyrobami akcyzowymi, tylko w przypadku dwóch wiodących koncernów paliwowych przełożyły się na wzrost wpływów do budżetu państwa o blisko 8 mld zł w stosunku do 2016 r. Ponadto, wg danych Agencji Rynku Energii S.A., porównując je rok do roku został odnotowany 19% wzrost poziomu legalnej konsumpcji oleju napędowego i 8% zwyżka legalnej sprzedaży benzyn. Dodatkowo nastąpiło 50% obniżenie produkcji olejów smarowych nielegalnie oferowanych m.in. do celów napędowych. W wyniku objęcia systemem monitorowania przewozu olejów roślinnych odnotowano w całym 2017 r. prawie 70% spadek dostaw wewnątrzwspólnotowych i eksportu tego towaru, tym samym obniżony został poziom ryzyka związanego z możliwością wyłudzenia nienależnego zwrotu VAT.

KAS to nie tylko walka z „szarą strefą”…

Krajowa Administracja Publiczna to również bezpieczeństwo naszych obywateli. Jako wyspecjalizowana formacja, która również odpowiada za ochronę naszych granic zatrzymujemy towary, które mogą być użyte w zamachach terrorystycznych bądź zostać przejęte przez zorganizowane grupy przestępcze i użyte choćby do zamachów. Jesteśmy liderem jeśli chodzi o nielegalne zatrzymania broni. Przypomnę ostatnie spektakularne zatrzymanie – 7 granatników nowej generacji. Jest to tego typu broń, która użyta w zamachach terrorystycznych mogłaby spowodować nieprawdopodobne szkody. Są to takie zatrzymania, które potwierdzają, że stoimy na straży naszego bezpieczeństwa.

Wspomnę także o przestępczości narkotykowej, z którą walczymy i także na tym polu mamy spore sukcesy. Ponadto we współpracy ze Strażą Graniczną wykrywamy nielegalnych imigrantów, nie raz przy okazji kontroli SENT-owskich. Widzimy, że uszczelniając system podatkowy uszczelniamy także system nielegalnej emigracji.

Zmieniliśmy również podejście do obsługi obrotu towarowego z krajami trzecimi. Wprowadziliśmy rewolucję w odprawach celnych czyli pełną elektronizację i transparentność odpraw celnych. Dziś eksporter/importer wprowadza zgłoszenie celne elektronicznie. Oczywiście kiedyś też to robił w formie zdigitalizowanej, ale dzisiaj zgłoszenie przesyłane jest automatycznie do analityków, dyspozytorów, którzy nieraz znajdują się setki kilometrów od odpraw celnych. Natomiast na miejscu odprawy celnej jest tylko kontrola. Jest to olbrzymi rewolucja zapewniająca pełną transparentność. Dziś jest bardzo trudno wejść w jakieś układy się z funkcjonariuszem czy dokonać przestępstwa korupcji. System ten będziemy oczywiście rozwijać w kierunku kontroli mobilnych, żeby jeszcze bardziej ułatwić odprawy przedsiębiorcom.

Ostatnią bardzo ważna sprawą jest promocja naszych portów morskich oraz naszego suchego portu w Małaszewiczach. Jako KAS prowadzimy bardzo intensywne działania, żeby stać się potężnych ośrodkiem w Centralnej Europie, w którym w ramach Jedwabnego Szlaku będą odprawiane towary. Dlatego budowany jest suchy port w Małaszewiczach, gdzie przygotowywana jest infrastruktura i gromadzone są zasoby ludzkie.

WIĘCEJ czytaj w majowym  wydaniu miesięcznika "Paliwa Płynne"

Jak przez ten czas zmieniło się wyposażenie funkcjonariuszy?

Funkcjonariusze KAS mają do dyspozycji coraz bardziej nowoczesny sprzęt. Kupowane pojazdy oraz wyposażenie wykorzystywane są m.in. do kontroli w ramach systemu monitorowania drogowego przewozu towarów. Przypomnę również, że dwa nowoczesne samochody laboratoryjne otrzymali funkcjonariusze służby celno-skarbowej od PKN Orlen. Mobilne laboratoria służą do szybkiej weryfikacji jakości i składu paliw. Inwestycja w tego typu sprzęt to korzyść przede wszystkim dla uczciwych przedsiębiorców. Dzięki temu mogą liczyć na to, że skuteczne działania KAS zapewnią przestrzeganie zasad zdrowej konkurencji.

Dziękuję za rozmowę!

Piotr Walczak - Podsekretarz Stanu, Zastępca Szefa Krajowej Administracji Skarbowej

Absolwent Wydziału Filozoficzno- Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego i studiów podyplomowych na Uniwersytecie Łódzkim z zakresu rachunkowości i zarządzania finansowego oraz problematyki przestępczości – Europejskie Podyplomowe Studium Problematyki Przestępczości.
Od 1997 r. związany ze Służbą Celną jako funkcjonariusz realizujący zadania z zakresu kontroli i zwalczania przestępczości. W latach 2007-2012 oraz 2014-2017 zajmował stanowiska kierownicze w Służbie Celnej: zastępcy dyrektora oraz dyrektora w izbach celnych w Łodzi i w Kielcach. W latach 2012-2014 pełnił służbę w Ministerstwie Finansów, w roku 2012 uczestniczył w Międzynarodowej Misji UE/UNDP EUBAM w Mołdawii i na Ukrainie, gdzie był odpowiedzialny za budowę mobilnych Grup Mołdawskiej Służby Celnej.
W 2017 r. zastępca szefa Służby Celnej oraz koordynator ds. utworzenia Departamentu Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej w Ministerstwie Finansów.
Odznaczony srebrnym Medalem za Zasługi dla Policji, Medalem za Zasługi dla Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej oraz Brązową Odznaką Zasłużony dla Służby Celnej. Żonaty, dwoje dzieci.

Więcej w majowym numerze miesięcznika "Paliwa Płynne" i na XXV Międzynarodowych Targach STACJA PALIW 2018, podczas których zostaną wręczone nagrody ZŁOTY OKTAN